Οι αλλαγες στην πολη και στην κοινωνια της Καβαλας τον 20ο αιωνα

Η πόλη μας,στην νεότερη και σύγχρονη περίοδο.Μερικά ψήγματα θα αναφέρουμε για την πολυτάραχη ιστορία της,ειδικά κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα,που πολλές φορές καταλήφθηκε από τον εχθρό κι'άλλες τόσες απελευθερώθηκε,έζησε την ανταλλαγή των πληθυσμών,την άνοδο και την πτώση της καπνεργασίας .Η κοινωνία της αναγκάστηκε να προσαρμοστεί πολλές φορές και να ξεπεράσει άσχημες περιόδους.Γι αυτό άλλωστε εξηγείται το ότι η Καβάλα είναι η μοναδική πόλη της Ελλάδος που έχει  αποικία στο εσωτερικό της χώρας ,την Νέα Καβάλα στο νομό Κιλκίς.Ας ακολουθήσουμε όμως τα βήματα του Καβαλιώτη ιστορικού στην περιπέτεια της πόλης μας.
ΑΛΛΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΚΑΤΟΧΕΣ
Τον Οκτώβριο του 1912 Ελλάδα,Σερβία και Βουλγαρία συμμαχούν και κηρύσσουν πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με σκοπό την εκδίωξη των κατακτητών από τα Βαλκάνια και την απελευθέρωση των "αλύτρωτων αδερφών"τους,οι οποίοι ζούσαν σε περιοχές εκτός των εθνικών ορίων.Στο πλαίσιο αυτού του πολέμου,του Α-Βαλκανικού,η πόλη καταλαμβάνεται από το "σύμμαχο"βουλγάρικο στρατό,που αξιοποιεί την ευκαιρία της προέλασης προς νότο για να δημιουργήσει μια κατάσταση ευνοϊκή για τις μεταπολεμικές επιδιώξεις της Βουλγαρίας σχετικά με την περιοχή.Οι Βούλγαροι συμπεριφέρθηκαν κάθε άλλο παρά ως σύμμαχοι απέναντι στους κατοίκους της Καβάλας,τόσο τους Ρωμιούς όσο και τους μουσουλμάνους.Πολλές εκατοντάδες,ίσως και χιλιάδες,κάτοικοι της πόλης χάθηκαν από πείνα,κακουχίες και επιδημικές ασθένειες!
ΜΙΚΡΑ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Η Καβάλα μένει ελεύθερη,μέχρι 29 Αυγούστου/11 Σεπτεμβρίου 1916,οπότε ανακαταλαμβάνεται από τους Βουλγάρους.
Η ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ
'Όταν ξεκίνησε να παίζεται η τελευταία πράξη του δράματος που βασίστηκε στη "Μεγάλη ιδέα"της ενσωμάτωσης των ελληνορθόδοξων πληθυσμών που βρίσκονταν εκτός των ορίων του νεοελληνικού κράτους,δηλαδή την άνοιξη του 1919,όταν άρχισε η μικρασιατική εκστρατεία,η Καβάλα αριθμούσε περίπου 23.000 κατοίκους.Για να είμαστε απολύτως ακριβείς,οι Καβαλιώτες,χριστιανοί,μουσουλμάνοι και Εβραίοι,ήταν συνολικά 22.939:από αυτούς οι άνδρες ήταν 12.201 και οι γυναίκες 10.738.
ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΔΑΜΔΑ
Ο Δήμος Καβάλλας(το διπλό λάμδα στην αναγραφή της ονομασίας της πόλης επρόκειτο να διατηρηθεί μέχρι τα 1946)είχε ιδρυθεί με Βασιλικό Διάταγμα το Νοέμβριο του 1918 και ανήκε,όπως όλος ο νομός,στο Νομό Δράμας ως "Υποδιοίκησις Καβάλλας".Σημειώνεται ότι στο παρόν κείμενο χρησιμοποιούμε την απλοποιημένη γραφή,ανεξάρτητα από το σε ποια περίοδο αναφερόμαστε.
Η ΜΕΚΚΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ
Η Καβάλα του 1922 ήταν μια πόλη με μεγάλες προοπτικές για να βρεθεί απασχόληση για τους πρόσφυγες,και μάλιστα πολλοί επέλεξαν να εγκατασταθούν εδώ,επειδή η φήμη της ως"Μέκκας του Καπνού"ήταν ευρύτατα διαδεδομένη.
ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
Οι συνθήκες που αντιμετώπισαν οι νέοι κάτοικοι της Καβάλας ήταν εξαιρετικά αντίξοες.Παρά την προσπάθεια που καταβλήθηκε,οι πρόσφυγες στοιβάχτηκαν αρχικά όπου υπήρχε διαθέσιμος χώρος:σε καπναποθήκες,σχολεία,άδεια σπίτια,εγκαταλελειμμένα κτίρια και στο ύπαιθρο(στο Κάστρο, σε πλατείες,ακόμη-ακόμη και σε ξέφωτα στις παρυφές της πόλης).
Η ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΉ ΕΚΡΗΞΗ
Στα 1928 η Καβάλα είχε υπερδιπλασιάσει τον πληθυσμό της σε σχέση με το 1920.'Έφτασε τους 50.852,Και οι πρόσφυγες κυριαρχούσαν.Οι"γηγενείς",αυτοί δηλαδή που  διέμεναν στην πόλη προ του 1922,ήταν μόλις 10.598(ποσοστό 21%)οι πρόσφυγες έφταναν τους 28.927(ποσοστό 57%)και οι μετανάστες από άλλες περιοχές(μαζί με κάποιους αλλοδαπούς)ήταν 11.327(ποσοστό 22%)!
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΣΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ
Η χώρα χρεοκοπεί στα 1932 και μετά την υπέρβαση της κρίσης στο 1934 εφαρμόζεται η λεγόμενη"πολιτική της αυτάρκειας",που σημαίνει ότι εφαρμόστηκε μείωση των εισαγωγών τροφίμων,με παράλληλη αύξηση της σιτοπαραγωγής.Το διάστημα όμως της κρίσης  ήταν μία οδυνηρή περίοδος ,με ανεργία,ανέχεια και στερήσεις.Η κατάσταση ήταν τόσο άσχημη,που στην Καβάλα χρειάστηκε να λειτουργήσουν λαϊκά συσσίτια!
Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΜΕΤΑΞΑ
Στο διάστημα 1928-1932 η εβδομαδιαία αμοιβή των καπνεργατών κυμάνθηκε από 60 έως 125 δραχμές,ενώ κατά τη διάρκεια  της δικτατορίας του Μεταξά 'έφτασε  στις 500 δραχμές .Ακόμη το καθεστώς φρόντισε  να λάβει φιλεργατικά μέτρα,όπως ήταν η καθιέρωση του οκταώρου,η διατήρηση της τιμής του ψωμιού σε σχετικά χαμηλά επίπεδα,η ασφάλιση των εργαζομένων κ.α.π.
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Ο πόλεμος του 1940-41 και η τρίτη βουλγαρική κατοχή,η οποία επιβλήθηκε στην Καβάλα μετά την ήττα από τους  Γερμανούς  και την  απόδοση της περιοχής της Ανατολικής Μακεδονίας  στη σύμμαχο των Ναζί Βουλγαρία,οδήγησε σε μια νέα οδυνηρή περιπέτεια τους κατοίκους της πόλης.
Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ
Η πολιτική του βίαιου εκ βουλγαρισμού που εφ'αρμοσαν οι κατακτητές χρησιμοποιώντας  την πείνα,το διωγμό  από την περιοχή  προς τη γερμανοκρατούμενη Ελλάδα(πέρα από Στρυμόνα ποταμό)και την απαγόρευση κάθε δραστηριότητας  που  θύμιζε  την ελληνικότητα της Καβάλας(χρήσης της γλώσσας,κατοχής και ανάγνωσης εντύπων,εκπαιδευτικής  και εκκλησιαστικής  δραστηριότητας  στην ελληνική γλώσσα)έκανε τη ζωή των Καβαλιωτών μαρτυρική!
Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Με μεγάλη καθυστέρηση σχετικά με την υπόλοιπη Ελλάδα,στις αρχές του 1944,αναπτύχθηκε στην περιοχή ένα κίνημα αντίστασης.Τελικά,στις 13 Σεπτεμβρίου 1944,λίγες μέρες αφού η Βουλγαρία άλλαξε ηγεσία και μεταπήδησε στο συμμαχικό στρατόπεδο,δυνάμεις του 26ου Συντάγματος του ΕΛΛΑΣ στρατιωτικού σκέλους ντου Ε.Α.Μ.(εθνικού απελευθερωτικού μετώπου )απελευθέρωσαν την Καβάλα!
Η ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι ενώ η Καβάλα είχε στις παραμονές της 28ης Οκτωβρίου 1940 περίπου 50.000 κατοίκους (για την ακρίβεια 49.667)στα 1951 όχι μόνο δεν είχαν  αυξηθεί.αλλά ήταν μειωμένοι κατά περίπου 15%(η απογραφή του 1951 κατέγραψε πληθυσμό 42.261,μειωμένο δηλαδή κατά 7.406 ψυχές).
Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
Η μετανάστευση υποστηρίχτηκε από την κυβέρνηση το Κ.Καραμανλή η οποία ήθελε με αυτόν τον τρόπο να "απαλλαγεί"από ένα μέρος του πληθυσμού,που αντιμετώπιζε πρόβλημα ανεργίας.
Η Ιστορία συνεχίστηκε με τη πλήρη αλλαγή της οικονομικής δραστηριότητας και την βαθιά μεταβολή της κοινωνικής σύνθεσης της Καβάλας που ακόμη ΔΕΝ έχει κατασταλάξει !
Πηγή :Ν.Καραγιαννακίδης
Διασκευή-Ανάρτηση
Χ.Σ.ΖΗΣΑΚΗΣ
grafeas pezikou
http://thema-xronou.blogspot.com
kavala/gr 07 marti 2010